Cinsel eğitim, ailede başlar. Çocuğun her alandaki gelişiminde olduğu gibi cinsel eğitiminde de aileye oldukça büyük görevler düşmektedir. Her ailenin en önemli hedefi çocuklarının her anlamda sağlıklı yetiştirmek, sonraki yaşamında kendisi ve çevresiyle barışık, başarılı ve mutlu yaşamasını sağlamaktır.

Çocuğa bilgi verilirken ailenin yapısı göz ardı edilmemelidir. Sağlıklı bilgi verilmemesi her aile tipinde aynı düzeyde olmamakta, bazı ailelerde yeterince sağlanamamaktadır. Tabi ki her ailenin bu konuda bilinçli ver bilgili olması beklenemez. Önemli olan öğrenmeye ve bilgiye açık olmaktır.

Cinsel eğitim ile ilgili sorular biz ebeveynleri belki de en çok zorlayan sorular değil mi? “Atom nasıl parçalanır” diye sorsun ama “ben nereden geldim” diye sormasın isteriz! Oysa ki bu sorular da normal gelişimin doğal ve vazgeçilmez bir parçası…

ANNE BABALARIN SIKLIKLA SORDUĞU SORULAR VE YANITLARI

Çocuğum dünyaya nasıl ve nereden geldiğini merak ediyor. Ne yapmalıyım?

Her çocuk böyle bir soruyu günün birinde mutlaka soracaktır. Sıkılmak, utanmak, geçiştirmek çözüm değildir. Çocuğunuza anlayacağı bir dille; annenin karnında özel bir bölümde yaşadığı, zamanı gelince ve yeterince büyüdüğünde doktor tarafından annenin karnından ya da doğum kanalından alındığı söylenebilir. Doğum kanalının neresi olduğunu merak ederse ya da görmek isterse resimler veya oyuncak bir bebek yardımıyla anlatılabilir.

Çevrede cinselliği çağrıştıran ve öğreten bu kadar yöntem varken (dergi, gazete, televizyon, bilgisayar, okul, arkadaş, cep telefonu vb.) ben ne derece bunun önüne geçebilirim ve çocuğuma doğru bir cinsel eğitim verebilirim?

Özellikle küçük yaşlarda çocukların aileye ve aile bireylerine duyduğu güven farklıdır. Eğer sorularını sormaya başladığı ilk andan itibaren onunla sağlıklı bir iletişim kurabilirseniz ve açıklamalarınız doyurucu olursa diğer bütün olumsuz etkilerin önüne geçebilirsiniz.

Çocuğum her alandan soru sorsun ama cinsellikle ilgili soru sormasın. Cinsellik neden bu kadar ürkütücü geliyor?

Cinselliği ürkütücü yapan sizin bu konuya yüklediğiniz değerlerdir. Cinselliği ve çocuğunuzun cinsel gelişimini diğerleri gibi doğal karşılamalı ve böyle yaklaşmalısınız. Cinsel bilgileri çocuğunuza doğru zamanda ve yeteri kadar verirseniz ürkütücü gelmeyecektir.

Çocuğuma bilinçli bir anne olarak cinsel eğitim verirken dikkat etmem gereken en önemli şey nedir?

Doğal ve rahat olmak, konuyu ilginç ve hoş bir dille anlatmaktır. Gerisi kendiliğinden gelecektir.

Medya çocuklarımız üzerinde çok etkili. Kontrol edilemez boyutta cinsellik ve şiddet içeren yayınlar var. Çocuğumu bunlardan nasıl koruyabilirim?

Evet, medya gerçekten önemli bir unsurdur. Çocukların dikkate alındığı ve korunmaya çalışıldığı bir programcılık anlayışının olduğu da söylenemez. Ancak televizyon izleme konusunda Türk ailelerinin büyük bir çoğunluğunun da bilinçli olmadığı bir gerçektir. Çoğu ailenin tek eğlence aracının televizyon olması beraberinde bazı tehlikeleri de getirmektedir. Sabahtan akşama kadar açık bir televizyonda elbette çocuğun zararlı sahneler görme olasılığı fazladır. Aile olarak bilinçli bir televizyon izleme politikası oluşturulabilir.

Çocuğuma cinsel gelişimi ile ilgili bilgileri ne zaman vermeliyim?

Çocuğa cinsel bilgileri vermenin belli bir başlangıç yaşı olmamasıyla birlikte, genellikle üç yaş civarında soruların başladığı görülmektedir.

Çocuğa bilgi vermenin belli bir başlangıç yaşı olmamakla birlikte, genellikle 3-4 yaşından sonra soru sormaya başlayacaktır. Çocuğun soru sormasını bekleyin. Aradan belli bir süre geçmesine rağmen hala beklediğiniz sorular gelmiyorsa dikkatli olmalı ve çocuğunuzu çok iyi gözlemlemelisiniz. Bu konuyu başka yerlerden öğreniyor olabilir. Bu durumda uygun ortamın yaratılarak bazı açıklamaların yapılması uygun olur. Soru sormamanın iki nedeni vardır: birincisi size sormayı denemiştir ama bu anlamda yakınlık görememiştir. İkincisi, ihtiyacı olan bilgileri evde bulunan büyük çocuklardan, çevresindeki dergilerden, televizyondan ya da başka kanallardan öğreniyor demektir.

Çocuğumun sorduğu sorulara yanıt verirken ölçütüm ne olmalı? Sorulan soruları ne ölçüde yanıtlamalıyım?

Temel alacağınız en önemli ölçüt yaşı olmalıdır. Çocuğunuzun merakını gidermeli ancak kafasını karıştırmamalısınız. Eğer sorduğu soruyu yanıtlamak için o an kendinizi yeterli hissetmiyorsanız “Sorduğun soruyu şu an sana nasıl açıklayacağımı bilemiyorum. Senin anlayacağın şekilde anlatmam için bana zaman ver. En kısa zamanda yanıtlayacağım” diyerek düşünme fırsatı yaratabilir, okuyabilir ya da bir uzmana sorabilirsiniz.

Çocuğumun başka çocuklarla cinsellik konusunu konuşması sakıncalı mıdır?

Evet. Çünkü diğer çocukların ne derece sağlıklı bilgiye sahip olduklarını bilemeyiz. Ona bilgi verirken, bazı konuların çok özel olduğunu, bu nedenle bu konularda herkesle konuşmamak gerektiğini söylemeliyiz. Çocuğunuza, herhangi bir sorusu veya sorunu olduğunda, bunu mutlaka ailesi ile paylaşması gerektiğini, bunun kendisi için yararlı olacağını öğretin.

Cinsellik ve üreme konusunda bilgi sahibi olan çocuk, bunu arkadaş ya da kardeşleriyle uygulamaya kalkar mı?

Genellikle hayır. Belki kısa süreli olarak taklit edebilir. Çünkü bir yetişkin kadar hormonları gelişmemiştir. Bu yüzden bildiklerini oyunla geçiştirecektir. Ancak tepki verildiğini anlarsa, oyunları arttırabilir. Zaman zaman takip etmekte yarar vardır.

Cinsel eğitim neden bu kadar önemlidir?

Cinsel eğitimi sadece cinsel bilgilerin verildiği, cinsiyet ve üreme organlarının tanıtıldığı, doğum olayının anlatıldığı bir konu olarak algılamak yanlıştır.

Cinsel eğitim sayesinde çocuk kendi bedenine ve karşısındakinin bedenine saygı duymayı öğrenir. Bu durum, çocuğun ileriki yaşantısında kendi cinsiyetindekilerle ve karşı cinsten kişilerle sağlıklı, düzeyli iletişim kurmasını sağlar.

Çocuğun kendi bedenini ve özelliklerini tanıması kendine güvenini arttıran bir özelliktir. Cinsel gelişimi ile ilgili bilgilerini erken yaştan itibaren sindire sindire alan ve bu anlamda sağlam temel oluşturan kişi, bedenine karşı olan sorumluluklarını bilir. Cinsel eğitimi aşama aşama ve yaşına uygun olarak alan çocuğun, sonraki yaşamında karşı cinsel kurduğu ilişkilerde daha dengeli olduğu bilinmektedir.

Cinsel sorular karşısında her çocuk kendi cinsiyetinden ebeveyniyle mi konuşmalı?

Eğer böyle bir yaklaşım benimsiyorsanız hata yapıyorsunuz demektir. Çocuğunuz soruyu kime sormuşsa o ebeveynin yanıt vermesi ya da birlikte yanıt verilmesi daha uygundur. Önemli olan konunun doğal seyri içinde çocuğun fazla ilgisini çekmeden eğitim vermektir.

Çocuğunuz sadece kendi cinsiyeti ile ilgili bilgileri değil kız ve erkek cinsiyetlerini birlikte merak edecektir. Ergenliğe doğru kız çocuğa annenin, erkek çocuğa babanın kendi yaşamlarından örnekler vererek bilgilendirmesi daha yararlı olabilir.

Çocuğum gecenin herhangi bir zamanında, kapıyı tıklatma gereği bile duymadan yatak odamıza giriyor. Bu durumu nasıl engellerim?

Çocuğunuza kendi odasının ve sizin odanızın özel olduğunu ve başkalarının odasına girerken izin alması gerektiğini vurgulayın. Bu konuda ona model olun. Odaya izinsiz girme alışkanlığı devam ediyorsa bunu uygun bulmadığınızı belirtin. Hoşunuza gitmediğini söz ve davranışlarınızla belirtin.

Çocuğumla birlikte banyoya girmem sakınca yaratır mı?

Genellikle üç yaşa kadar çocuklar anne babalarının çıplaklığını çok fazla önemsemeyebilirler. Fakat 4-5 yaşından itibaren bunun farkına varacaklardır. Bu yaşlarda anne babanın çocuğunun önünde çıplak kalmaması önemlidir. Yetişkin vücudu ile kendi vücut ölçülerini karşılaştıran çocuğun kafasında yanıtlaması zor sorular oluşabilir. Anne babanın mahremiyeti kadar çocuğun mahremiyetine de saygı duyulmalı ve bu mahremiyete uygun davranılmalıdır. Çocukla konuşurken, vücudumuzdaki özel organları başkalarına göstermenin uygun olmadığı vurgulanmalıdır.

Farklı cinsten çocukların bir arada tuvalete gitmelerinde ya da birbirleri izlemelerinde sakınca var mıdır?

Hayır, yoktur. Çocukların öğrenme isteği çok yoğundur. En çok merak ettikleri konulardan biri de, “Onlar tuvaletlerini nasıl yapar? Vücutları nasıl?” dır. Bir arada tuvalete gitme imkanının verilmesi, bu merakın giderilmesine yardımcı olur.

Ailece TV ya da film seyrederken hiç beklemediğimiz bir anda çocuk için zararlı olabilecek (ya da yaşına uygun olmayan) sahneler çıkıyor. Bu durumda yapmamız gerekenler nelerdir?

Ansızın çıkan çocuğa uygun olmayan sahneler karşısında ailenin sıklıkla gösterdiği tavır hemen kanal değiştirmek ya da filmi ileri sarmaktır. Bu tutum yanlıştır, çünkü çocuğumuz göreceği kadarını görmüştür. Böyle davrandığınızda çocuğunuz;

  • Konuya daha fazla ilgi duymaya başlar, filmin ayrıntılarını ve devamını öğrenmek için özel bir çaba harcayabilir.
  • Gördüğü sahnelere anne babasının aşırı tepki göstermesinin nedenini araştırmak için konuya daha fazla ilgi gösterebilir, hatta uygulamaya kalkışabilir.
  • Anne babanın yöntemini benimseyip cinselliği kötü, onaylanmaz ve zararlı olarak algılayabilir ve cinselliğe karşı tavır geliştirebilir.TV izleme konusunda ailelerin göstermesi gereken en önemli tutum bilinçli bir izleyici olmaktır.

Çocuğum küfürlü sözcükler söylüyor. Uyarılarımı dikkate almıyor. Nasıl vazgeçireceğim?

Günlük konuşma dilinde yer almayan küfür gibi farklı sözcükler çocuğunuzun ilgisini çekecektir. Siz çocuğu uyardıkça bu konu ile ilgilendiğinizi hissedeceği için daha fazla söyleme eğilimi gösterebilir. Çocuğunuza küfürlü konuşmanın doğru bir konuşma şekli plmadığını anlatın. Küfürlü konuştuğunda duymamazlıktan gelin ve ilgilenmeyin. Anne-baba olarak kendi davranışlarınızla örnek olun. Araba kullanırken trafikte, maç seyrederken TV karşısında daha dikkatli olun.

Çocuğumun yatak odamızda bizimle birlikte uyumasına izin vermeli miyim?

Çocuğunuz mutlaka kendi yatağında ve odasında uyumalıdır. Zaman zaman alışkanlık yapmayacak ölçüde yatağınıza gelmesine izin verebilirsiniz böylece tekrar yatağına dönmesini sağlayabilirsiniz.

Hastalık, bir yakını kaybetme, üzücü veya korku verici bir olay sonrasında daha hoşgörülü olabilirsiniz. Ancak çocuğunuz kendi odasının ve sizin odanızın özel olduğunu bilmeli, başkalarının odasına girerken izin alması gerektiği bilincini geliştirmelidir.

Hijyenik pedle ilgili sorular soruyor ne yapmalıyım?

Özellikle televizyon aracılığıyla hijyenik pedlere olan merakları artmaktadır. Böyle bir soru karşısında verilecek en doğru yanıt “bir çeşit pamuk”tur.

Çocuğum bazen çırılçıplak ortada dolaşmak istiyor. Ben bundan hoşlanmıyorum. Ne yapmalıyım?

Özellikle 2-4 yaş çocuğu için bu durum çok doğaldır. Kolunu gösterdiği rahatlıkla cinsel organını da gösterebilir. Kızmadan, korkutmadan davranışının önüne geçebilirsiniz. “ Siz nasıl çıplak dolaşmıyorsanız, onun da çıplak dolaşmasını istemediğinizi, üşütebileceğini vb.” söyleyebilirsiniz.

 KAYNAKLAR

Acer, D.; Artan, İ. (2000). “Üç ve Dört Yaş Grubu Çocukların   Annelerine Yöneltmiş Oldukları Cinsellikle İlgili Sorular Ve Annelerin Verdikleri Cevapların İncelenmesi.” Uludağ Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt:XIII, Sayı:1, S:191-204.

Tuzcuoğlu, N.; Tuzcuoğlu, S. (2003). “Çocuğun Cinsel Eğitimi, Anne Ben Nasıl Doğdum?”. Morpa Kültür Yayınları, İstanbul.